Palmdwarsstraat 2: INDISCH LEGER LONKT
JORDAAN - Varkensslager C.F.M. Brandts heeft net voor 1924 hier aan de Palmdwarsstraat 2 op de hoek met de Palmgracht, de slagerij overgenomen van de weduwe van L. De Bruijn, als timmerman J.H. Spieker zijn intrek neemt op de twee hoog. Bij slager Brandts staat op het glas van de openstaande deur rechts waarschijnlijk zijn naam geschilderd, die van Spieker staat netjes leesbaar op een bordje boven de deur links.
Op de zijmuur staat - al zeker sinds 1910 - een ruime muurreclame. Bovenaan is in twee regels geschilderd Indisch Leger, daaronder inlichtingen en aanneming. Vervolgens in kleinere letters bij wie en waar je je kunt melden: bij den Rijksagent J. Breemer op de Looijersgracht 14 I, Amsterdam en reiskosten worden vergoed. Helemaal onderaan staat in kapitalen duidelijk de schilder vermeldt: reclame Willemsen & Co. Arnhem.
Twee kleine fouten maakt deze Willemsen: de rijksagent heet niet J. Breemer maar J. van Breemen en de straatnaam schijf je niet met lange ij, maar met een i: Looiersgracht. De opdrachtgever voor de reclame is dus zo goed als zeker niet de heer Van Breemen, die zou de schilder op de fouten hebben gewezen, maar waarschijnlijk zijn werkgever: het Koninklijke Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL).
Deze KNIL heeft dan al aardig wat decennia Nederlandsch-Indië onder haar hoede, waar natuurlijk met regelmaat opstanden van de oorspronkelijke bevolking zijn. Die drukt het leger dan weer de kop in met beroepsmilitairen uit Europa én Indië. Dienstplicht bestaat (nog) niet, de KNIL zoekt daarom gegadigden in bijvoorbeeld bevolkingsgroepen met weinig zicht op betere tijden. En daarvan zijn er dan genoeg in de Jordaan.
De Rotterdammer Jan van Breemen neemt, na jarenlang werk bij het leger in Batavia, deze missie in Amsterdam onder zijn hoede. Hij woont met zijn gezin sinds 1904 op Looiersgracht, zijn deur staat altijd open voor die inlichtingen en aannemen. Dat laatste betekent dat hij het papierwerk voor de gegadigde invult, die dat mee neemt naar de keuringsdienst in Nijmegen. Later hoort men hoe de keuring is verlopen en waar en wanneer men zich moet melden voor omscholing. Plus, zoals leesbaar op de muur: al je reiskosten worden vergoed.
Ook laat Van Breemen bovenstaande promotieaffiches drukken door steendrukkerij Kotting bij hem om de hoek aan de Lijnbaansgracht. Dat drukwerk ziet er natuurlijk rooskleuriger uit dan de situatie in Nederlands-Indië werkelijk is. Met regelmaat plaatst Van Breemen ook advertenties voor werkzoekenden in kranten in en rond Amsterdam.
Aan het eind van de Atjeh-oorlog in 1913 neemt ook de vraag naar soldaten af. Rond 1920 zoekt Van Breemen nog gegadigden voor omscholing tot sergeant van de infanterie aldaar, vijf jaar later gaat hij met pensioen en verhuist van de Jordaan naar Oud-West.
Al snel verdwijnt de reclame van het Indisch Leger onder een wat plompere van een bakker: het goedkoopste brood: vierkant brood. Van wie die reclame is, is niet te achterhalen. In de jaren dertig is die tekst alweer weg geschilderd en is net boven het zijraam een canvas-reclame gemonteerd door reclamebureau Remaco. Daarop staat afgebeeld een moderne luidspreker. Vanaf 1937 zit op de begane grond de buurtwinkel van Philippus E. Okkes, hij runt deze hier tot 1976!
Het pand wordt in de jaren tachtig gestut met palen en staat vanwege instortingsgevaar voor vele jaren leeg. Pas in 1990 begint de renovatie van dit Rijksmonument en in 2015 schildert restaurateur Wendy Schoenaker in opdracht van de WHGA hun versie van de Indisch Leger muurreclame. Qua typografie jammergenoeg niet volledig conform het origineel.
> VERDEROP IN DE BUURT
ELDERS IN DE STAD
Klik bij beschrijving op de link en wandel langs het beletterde verhaal.
huidig beeld: GRRRFX
wijk: Centrum, Centrum-West, Jordaan