WANDWAT
WANDWAT?
Op foto's rond 1875 is Amsterdam een rustieke stad, met wandelende Amsterdammers, sjouwende werkmannen en paarden met wagens. Aan de gevel hangt een uithangbord van het magazijn.
Tien jaar later is die binnenstad veroverd door reclame. Zijgevels zijn volop voorzien van gevelreclames, op de ramen staat de naam van drank of goederen geschilderd. Allemaal uitgevoerd door een nieuwe ondernemer: het reclamebureau. De trend is overgewaaid uit actievere Europese steden zoals Parijs en Londen.
Eind 19e eeuw is elk bruikbaar plekje in de stad, overgenomen door reclame in allerlei vormen en maten. In de nieuwe architectuur heeft het al een plek: op het dak staat een beletterd hekwerk, in de kroonlijst de naam, een tegeltableau vermeldt het product.
Ook de stad doet mee met de commercialisering. Het verdient geld aan gemeentelijke reclameborden, kiosken en peperbussen vol affiche's, het verhuurt bouwschuttingen aan reclameschilders, enzovoort.
Natuurlijk is er verzet, met als aanvoerder de Bond Heemschut. Want het eeuwenoude historische, monumentale stadsbeeld wordt letterlijk overwoekerd met buitenreclame. Daar moet de gemeente Amsterdam een vuist tegen maken, vindt men! Dat doet gemeentelijke Schoonheidscommissie al voldoende volgens het stadsbestuur. Maar net na de Eerste Wereldoorlog komt op aandringen van raadsleden toch de reclameverordening: burgemeester en wethouders krijgen de bevoegdheid om reclames die zichtbaar zijn vanaf de openbare weg en het stadsschoon ontsieren, te verbieden.
Wandwoorden laat zien wat zoal is verdwenen. En wat is terug getoverd.
Lees hier de zeer informatieve scriptie Beeldvorming of beeldbepalend? van Jorg Amende over dit onderwerp.
PS Deze site is opgemaakt in een blog sjabloon van google. Daardoor heeft het geheel jammergenoeg zo zijn haken en ogen. Voor een serieuze aanpak wordt gespaard! En sponzoren gezocht!
historisch beeld: Andries Jager, Jacob Olie (Stadsarchief Amsterdam)