Rembrandtplein 19: REMBRANDTS DUITSE BIOS
GRACHTENGORDEL-ZUID - Gelukkig zijn in de jaren dertig foto's gemaakt van de grote geschilderde reclame displays op het Rembrandt Theater. Eigenaar van deze bioscoop is sinds 1919 het Universum Film AG (UFA)-concern, het pand is van de Amsterdamse Exploitatie Maatschappij. Zij hebben het theater gebouwd in 1902, voor zo'n twintig jaar staan er populaire Duitse operettes op het podium.
Als de UFA het Rembrandt Theater overneemt, verdwijnt de naam van de gevel en in plaats daarvan komen twee grote schilden met het UFA-logo voor de hoektorens. In het midden poseren items van de dan draaiende film.
Later worden groot scenes op canvasdoeken geschilderd, bijvoorbeeld die uit de futuristische stomme film Metropolis van Fritz Lang. Daarop staan hoge bouwsels afgebeeld met breed ervoor de titel. Omdat dit ingaat op de Algemene Politieverordening uit 1924 die verbied om 'op den openbare weg af zichtbare wijze enige reclame aan te brengen of hebben, indien hierdoor naar het oordeel van burgermeester en wethouders het stadsschoon wordt geschaad', moet het bord met de tekst worden weggehaald, de denkbeeldige stad mag blijven.
Begin jaren dertig zit er geluid bij de voorstelling en kijkt de bezoeker liever naar meer vermakelijke films uit de operette-, misdaad-, liefde- en het komediegenre. Voor promotie van Der Blauwe Engel bijvoorbeeld schakelt UFA reclamebureau Luhlf in, in die dagen hét bedrijf voor geschilderde muurreclame.
Jan Luhlf vertelt erover in het boek Het decor van zijn leven:
'De koppen van Emil Jannings en Marlene Dietrich moesten op een doek van zeven bij zeven meter komen. Voor ons een heel karwei. Ik weet nog goed, dat ik de bibberen in mijn benen had toen ik eraan begon. Stel je voor dat het zou mislukken... Daar ging je dan als snotaap, in de wetenschap dat je moest slagen.'
'Ons bedrijf had een naam op te houden, daaraan dacht je voortdurend. Het Rembrandt Theater met directeur Van der Linden, had het voortouw genomen bij deze nieuwe richting op het terrein van gevelreclame, hij verwachtte veel van ons. Onze werkplaats in de Westerstraat was te klein om die grote plakkaten te vervaardigen. Nu waren we bevriend geraakt met de directeur van het Prinsentheater. Daar konden we terecht op de zolder van de bios, waar we het hele doek op de vloer konden spannen. Daar heb ik Emil en Marlene geschilderd. Mijn anatomie-lessen van de avondschool kwamen toen van pas. Dat koppenwerk verdient nadere uitleg. Gevoel voor de verhoudingen staat voorop. De verhuurkantoren leverden vitrinefoto's uit het buitenland. Je moest dan de gelijkenis met de filmster zo goed mogelijk benaderen. Je ging de foto's in gelijke vierkantjes verdelen, waarna deze vakjes op het grote doek werden overgebracht. Daardoor was het mogelijk, lijntje voor lijntje, een zelfde beeld te krijgen. [...] Daarna ging je de kop of figuur met de hand schilderen. Het was vooral de kunst de hoofdvormen scherper te maken dan op de foto. Dan kwam er ook meer karakter in het beeld.'
De foto's van Luhlf's decor schilderingen zijn gemaakt in opdracht van de Afdeling Reclametoezicht van de Dienst Bouw- en Woningtoezicht, het laat zien dat de reclamedisplay's mooi met de vorm van de gevel mee doen. Maar daar gaat het de dienst natuurlijk niet om: het is reclame, daarover moet wel precario - oftewel belasting - worden betaald.
Na de machtsovername van Adolf Hitler in Duitsland toont de UFA ook nazistisch getinte films en journaalfragmenten. Dat zint het publiek natuurlijk niet en zorgt bijvoorbeeld bij het tonen van de film 'Morgenrot" (Morgenrood) voor constant schreeuwend, tierend, stinkbommen en voetzoekers loslatend publiek.
In 1937 wordt het oude gebouw gesloopt en bouwt UFA een luxe bioscoop in moderne stijl naar een ontwerp van de architect W. Noorlander. Op de gevel is een ruime plek vrijgehouden voor de de doeken van Luhlf.
In de nacht van 25 op 26 januari 1943 brandt de bioscoop helemaal af. In zijn artikel over het Rembrandt Theater in Ons Amsterdam omschrijft Egbert Barten diverse variaties van een mogelijke aanslag. Waren het de Rattenkruidjongens, gewoon de portier of de zware mannen uit de Paardenstraat? Of misschien het smeulen van een weggegooide peuk?
Een levendige omschrijving van de operadagen van het Rembrandt Theater in De Telegraaf in 1952 alhier.
Het ruime artikel in Ons Amsterdam uit 2012 over de oorzaak van de brand in het nieuwe Rembrandt Theater lees je hier.
> VERDEROP IN DE BUURT
ELDERS IN DE STAD >
Klik bij beschrijving op de link en wandel langs het beletterde verhaal.
huidig beeld: GRRRFX
wijk: Centrum, Grachtengordel-Zuid, Centrum-Oost