Nieuwe Kerkstraat 108: GERESTAUREERD IJSZOUT
In deze kelder zat tot 1941 het ijszout depot van de heer Pels
Op het natuursteen van de kelder aan de Nieuwe Kerkstraat 108 staat sinds 2019 weer duidelijk wat bij de heer Marcus Pels (Amsterdam, 3 februari 1906 – Auschwitz, 21 mei 1944) te koop was: ijszout. Marcus Pels produceerde het ijszout in de kelder, de familie woonde erboven. Het was een rijksdepot en als grossier leverde Pels alles wat een ieder nodig had voor ijs. IJszout zelf had een fel blauwe kleur, zodat men het niet kon verwisselen met echt ijs, want het was heel giftig! Men gebruikte het in de eerste versie van de ijskast, want stroom uit een stopcontact bestond nog niet.
De Nieuw Kerkstraat was voor de oorlog net zoals de Weesperstraat om de hoek een levendige Joodse straat. In dit deel woonden vooral Joden van Oost-Europese komaf. De straat stond bekend om het volkse karakter, met gezellige zomeravonden, burenruzies en het jaarlijkse tochtje op de boot over de Amstel.
De restauratie is in opdracht van Edward Schenk uitgevoerd door restaurateur Myrthe Smith en typograaf Edd Simons. Toen ook de heer Pels zoals alle Joodse ondernemingen in de stad de leiding moest overdragen aan de Duitse bezetter, is zijn naam direct weg geschilderd. Niet veel later is alles verdwenen onder een dikke laag verf: geen enkel spoor mocht meer zichtbaar zijn. Voor de restauratie zijn al die lagen voorzichtig verwijderd met afbijtmiddel. De vrijgekomen sporen van de belettering zijn overgetrokken op calquepapier en elders opgeschoond naar de correcte vorm. Ondertussen is de natuursteen van de keldermuur helemaal schoongemaakt, zodat de even later terug aangebrachte gevelreclame weer voor vele jaren aanwezig blijft.
Tijdens haar wandeling die zomer met Edward Schenk door de oude woonwijk van haar grootouders, werd de Canadeese Lisa Kaufman emotioneel verrast: daar stond ineens in contouren de naam van haar opa op de muur! Voor haar moeder Hendrika Pels was ze al jaren op zoek naar diens ouderlijke woning. En of ze nu dan even de contouren van de naam M. Pels wilde vol schilderen waar die tot 77 jaar geleden leesbaar had gestaan. Dat alles terwijl ma vanuit Toronto emotioneel via de smartphone meekijkt… Een prachtige bonus voor de restaurateurs.
Lees alhier meer over Marcus en Hendrika.
Recent zijn Marcus Pels en zijn vrouw Hendrika Brandon herkend in de Westerborkfilm uit 1944. Zie hier het NOS bericht daarover.
Lees op pagina 352 van het boek Vogelvrij, de jacht op de Joodse onderduiker van Sytze van der Zee uit 2010, het confronterende verhaal over het verraad in 1944 van Marcus en Hendrika door de Joodse Ans van Dijk en Simon van Hoorn.
> WEESPERBUURT / PLANTAGE
ELDERS IN DE STAD
Klik bij beschrijving op de link en wandel langs het beletterde verhaal.
informatie: joodsamsterdam.nl
huidig beeld: WandWoorden
wijk: Weesperbuurt / Plantage