De Ruijterkade 113: HET VERBORGEN GEVEKE
Beletterde tegels links en rechts
Op de pui aan de De Ruijterkade 113 is slechts een deel van het tegeltableau leesbaar: links staat kantoor, rechts magazijn. Wat staat er in het midden, onder de dikke laag grijze verf? WandWoorden zoekt het uit!
Daarvoor maak je eerst in de vroege ochtend als de zon heel schuin op de gevel staat, close-up foto’s. Daarop zie je dan dunne schaduwstrepen, dat zijn de contouren van de mogelijke belettering. Als je die dan op prints met een stift overtrekt ontdek je langzaam maar zeker de tekst in kapitalen: Technisch Bureau Geveke & Co. Met wat gesjoemel in fotoshop kun je daarna laten zien wat er onder de verf te zien is.
De eerste bouwtekening
Het pand is een ontwerp uit 1907 van architect Abraham Salm Gbzn. Het is dan nog maar één verdieping hoog. In het midden staat wel al de plek getekend waar belettering moet komen, maar nog niet hoe die er uit moet zien. Boven het dak is tussen twee vlagmasten een frame getekend. Het plan is waarschijnlijk om daar de naam Geveke & Co op een metalen hekwerk te lassen. Het lijkt erop dat dat nooit is uitgevoerd.
De volgende, beletterde bouwtekening
Op een verbouwingstekening uit 1913 staat de naam aangegeven op de gevel. Het is een aantekening van de architect van het mogelijke tegeltableau. De plateel-bakkerij die het plan uitvoert zorgt er voor dat de tekst uiteindelijk strak en goed leesbaar op de geglazuurde bakstenen staat.
Niet veel later is het pand nog een keer verhoogd, tot uiteindelijk drie verdiepingen.
De Telegraaf, 27 april 1907
Maar wat is Geveke & Co.? Nou, eind 19e eeuw levert dit bedrijf vooral leidingen aan allerlei gemeenten door heel het land, onder andere voor aanleg van verlichting en waterleidingen. Voor de Amsterdamse Omnibusmaatschappij levert Geveke dan weer spoorstaven. En in sjieke huizen legt men verwarmingen aan. Men ontwikkelt in 1903 voor de aanleg van leidingen van duinwater naar Amsterdam een handigere manier van diepboren.
De onderneming is dan nog gevestigd aan de Herengracht 406 - 408, maar doordat het zo goed gaat heeft het meer ruimte nodig. Daarvoor wordt in 1907 dit pand aan de De Ruijterkade gebouwd.
Nadat zes jaar later eigenaar H.L. Geveke in het bestuur van De Industrieele Club is opgenomen, wordt Geveke & Co. zelfs een beurs genoteerde onderneming. Naast buizen en hulpstukken is het vanaf de jaren dertig ook leverancier van onder andere Caterpillar tractoren en Holzapfel’s Compositions: hoogwaardige verf voor schepen. In 1954 bestaat het bedrijf tachtig jaar en is het naast het buitenwerk, ook handelaar in drijvende werktuigen, gereedschapsmachines, spoor- en tramwegmateriaal en heel veel meer.
Nederlandsch landbouwweekblad, no. 5, 1939
De onderneming verhuist in 1966 de Caterpillar afdeling naar nieuwbouw aan de Spaklerweg, intern transport gaat naar de Grasweg. De overige onderdelen, waaronder werktuigbouw en elektronica plus holding en directie verhuizen naar de Kabelweg. Even later is er een fusie met Groenpol (voorheen Groenveld, Van der Pol & Co.). Maar deze combinatie loopt stroef, helemaal als SHV Holdings in 1970 alles opslokt. Pas in 1983 staat Geveke weer op eigen benen en twee jaar later gaat de afdeling elektronica onder de naam Getronics zelfs naar de beurs. Maar door vele overnames van dit onderdeel verdwijnt deze in 2011 zelfs van de aardbodem.
Het deel van Geveke aan de Kabelweg bestaat nu nog steeds: Geveke Werktuigbouw B.V. Het is nog altijd een groothandel in onder andere machines, apparaten en toebehoren voor industrie en handel. WandWoorden moet maar eens navraag doen aldaar, of er misschien wat budget is voor een restauratie van de grijs gekalkte tekst op de De Ruijterkade?
* Meer over Getronics op deze link.
> NIEUWMARKT
ELDERS IN DE STAD
Klik bij beschrijving op de link en wandel langs het beletterde verhaal.
huidig beeld: WandWoorden
wijk: Centrum, Nieuwmarkt / Lastage, bouwnijverheid, groothandel