Nieuwmarkt 1: DE VLIJT IN BEDDEN EN DEKENS
Waar komen die blanco vlakken vandaan, daar in de gevel op de hoek van de Nieuwmarkt met de Koningsstraat? WandWoorden zoekt het uit!
Op slechts drie foto’s in het Stadsarchief van Amsterdam staat (een stukje van) dit pand. Op die uit 1904, gezien vanaf de Kloveniersburgwal naar het Centraal Station, staat op het bovenste deel van de zijmuur een reclame. Een foto van een paar jaar later laat die tekst duidelijker zien: De Vlijt, bedden, dekens, karpetten. Op het beeld uit de jaren vijftig staat het pand wel centraal, maar zijn de vlakken blanco.
Dus dan maar op zoek naar meer informatie in andere archieven van de stad! Daaruit blijkt dat het pand is gebouwd in 1899 in opdracht van ene Gerard Kühling uit Groningen. Op de bouwtekeningen van architect F.M.J. Caron staan schetsen van beletterde tegeltableau's. Op het brede deel aan de Koningsstraat staat gemaakte goederen, boven de ingang de naam G. Kühling. En op het vlakje boven de deuren van het balkonnetje De Vlijt.* Tussen de kleine pilaren op het dak staat een hekwerk met tekst. Op de foto uit 1935 zie je dat dat hek ook echt is uitgevoerd.
Naast zijn uitbundig beletterde pand weet Gerard Kühling de stad ook nieuwsgierig te maken naar zijn moderne winkel via grote advertenties in bijvoorbeeld De Morgenpost in 1909: “beslist de goedkoopste en best gesorteerde magazijnen”. En er blijken meer De Vlijt winkels in de stad: een op de Leidsestraat, de andere op Rapenburg.
In de jaren twintig neemt zoon Hendrik Kühling samen met zijn broer de winkel op de Rapenburg onder zijn hoede. Maar even later begint hij al met een eigen winkel in bedden en tapijten aan de Zeilstraat 54 in de Schinkelbuurt.** In de loop van de jaren dertig lijkt het voorbij met de onderneming van Gerard Kühling.
Na de oorlog zit op dit adres alleen nog maar horeca. Dan wordt jammergenoeg de grote etalage op de eerste verdieping vervangen door een bakstenen muur met een paar ramen. De teksten van De Vlijt verdwijnen onder een dikke laag stucwerk en het hekwerk op het dak wordt weggehaald.
WandWoorden hoopt stiekem een keer mee te mogen kijken als het pand in de steigers staat. Om dan voorzichtig in een hoekje wat kalk weg te krabben en misschien wat van de De Vlijt-tegels te ontdekken.
* Een vergelijkbaar tableau zit in de gevel van de St. Antonia Meisjesschool aan de Haarlemmerstraat 136 - 138, ook dat is een pand van architect Caron.
** Ook broer Geert begint begin jaren vijftig een winkel in woninginrichting, maar dan op de Burgemeester De Vlugtlaan in Slotermeer. Deze is zo’n tien jaar later wel alweer voorbij.
> NIEUWMARKT
ELDERS IN DE STAD
Klik bij beschrijving op de link en wandel langs het beletterde verhaal.
huidig beeld: GRRRFX
wijk: Centrum, Nieuwmarkt / Lastage