Rapenburgerstraat 121 en 153: HET IJS VAN PORCELIJN EN HET DRUKWERK VAN WATERMAN

Rapenburgerstraat 121, 2024

Rapenburgerstraat 121, 1930

Links van de doorgang naar het Bussenschuthofje staat in 1930 ijs salon en koffiehuis in kapitalen op het raam geschilderd. De s heeft een opvallende vorm, dat zie je ook terug in de letters e en f. Links voor het gordijn staat in de eerste regel dat men hier ook alcohol vrije dranken mag serveren, daaronder de naam van de ondernemer: M. Porcelijn. De foto is gemaakt, omdat vanwege verkrotting even later hier veel is gesloopt. Manus Porcelijn krijgt van de gemeente nog wel een vergunning om als venter zijn ijs te verkopen in het daarvoor heel geschikte Amsterdam Zuid.

Die diepe lage doorgang van het Bussenschuthofje loopt in die tijd door naar een plekje met tien kleine krap op elkaar gebouwde huisjes. Begin 20e eeuw wonen hier zo'n dertig arme jonge Joodse gezinnen. In de sloppen is nauwelijks iets aanwezig, en zeker geen toilet. Men moet het doen op een van de houten emmers die op de gang staan. Drie keer per week sjouwt men die het huis uit, de gang door naar de straat, waar de boldootwagen van stadsreiniging klaar staat om ze te legen. Dertig jaar later heeft zo goed als iedere bewoner door inzet van de gemeente onderdak gevonden in een van de vele nieuwe wijken, zoals bijvoorbeeld de Transvaalbuurt. De krotten, het pand met de doorloop en de ijssalon van Porcelijn worden afgebroken, daarvoor in de plaats komen nieuwe panden. Links daarvan wordt als herinnering aan het Bussenschuthofje de ingang herbouwd.

Rapenburgerstraat 123, 2024

Rapenburgerstraat 153, 1940

Op de foto uit 1940 is het pand links van de herbouwde poort dicht getimmerd. Boven de voormalige doorgang naar het Bussenschuthofje staat geschilderd: kantoorboekenfabriek, boekbinderij ~ drukkerij, linieerinrichting - Louis Waterman. Deze Louis woont met zijn vrouw Anne Krant en hun zonen in de Lekstraat in de wijk van ijs-venter Manus Porcelijn: Amsterdam Zuid. Over het bedrijf van Waterman is voor de oorlog weinig informatie beschikbaar, tijdens des te meer. Want dan staan er in onder andere de Deutsche Zeitung in den Niederlanden en zelfs in Storm, het blad van de Nederlandse SS vaak advertenties van Waterman. Maar dat gebeurt helemaal niet in opdracht van Louis, maar door ene W. van der Horst. De Joodse onderneming staat namelijk in opdracht van de bezetter onder diens verwaltung. 

Deutsche Zeitung in den Niederlanden, 5 februari 1944

In 1943 is Louis overleden in Amsterdam, een jaar eerder is zijn zoon Piet in Birkenau vermoord en zijn vrouw in 1944 in Auschwitz. Twee jaar na de oorlog staat het adres in de lijst van onbeheerste nalatenschappen. Als in 1950 duidelijk is dat er echt geen erfgenamen zijn, wordt de algehele inventaris publiekelijk verkocht in het veilinggebouw Odeon aan de Singel.

Ook voor ijsschepper Manus Porcelijn loopt het niet goed af: hij is in 1944 overleden ergens in midden Europa. De rest van zijn gezin is al in 1942 vermoordt in Auschwitz.

Brrr... het blijft schrikken met wat je allemaal niet te weten komt van je stad met het uitzoeken van wat geschilderde letters op een muur.

De Volkskrant, 9 juni 1950

PS De voormailge doorgang naar het hofje is in 2001 verbouwd naar de huidige bredere vorm.


> Wandel met een gids door je beletterde buurt!

> ELDERS IN DE NIEUWMARKTBUURT

ELDERS IN DE STAD



Klik bij beschrijving op de link en wandel langs het beletterde verhaal.

historisch beeld en informatie: Stadsarchief Amsterdam; delpher.nl; data.amsterdam.nl; Wandelingen door Joods Amsterdam; Joods Amsterdam - geïllustreerde gids; joodsamsterdam.nl
huidig beeld: GRRRFX
wijk: Centrum, Nieuwmarkt - Lastage