Nieuwendijk 131, hoek Oudebrugsteeg: KOSTER ROEPT HET ROND

Een prent uit 1877 van kantoorboekhandel Koster met gevelreclames

Hetzelfde pand in 2024 vol blanco vlakken

In dit stukje binnenstad, dat je als Amsterdammer vaak overslaat, heeft honderdvijftig jaar geleden familiebedrijf Koster een kantoorboekhandel. De gladde vlakken in de gevel staan dan vol geschilderd met tekst. Op het plateau boven de ingang aan de Oudebrugsteeg zijn daar nog sporen van zichtbaar.

Pa Hendrik Gustavus begint in de jaren vijftig van de negentiende eeuw op de Stilsteeg - dat is waar nu de Paleisstraat is - de kantoorboekhandel onder de naam H.G. Koster H.G.Zn.. Even later neemt hij de boekhandel van P.B. van Waning Bolt over aan de Nieuwendijk. Bij de lokale drukker laat hij reclame prenten maken met daarop het pand inclusief de gevelreclame groot afgebeeld. Zo herkent de mogelijke klant zeker de winkel.

Naast kantoorboekhandel verdient Koster ook geld met andere verdiensten. Hij plaatst bijvoorbeeld voor derden advertenties in kranten: werk-, relatie- en woningzoekenden, woning aanbieders, tapperijen ter overname, verloren items en ga zo maar door. Geïnteresseerden sturen een brief naar de winkel, of komen langs voor verdere informatie. De tekst boven de deur aan de Oudebrugsteeg geeft duidelijk aan waar je moet zijn.

Algemeen Handelsblad, 3 maart 1857

Algemeen Handelsblad, 25 oktober 1859

Algemeen Handelsblad, 13 maart 1865

Maar Koster haalt ook oud papier en boeken bij je op en functioneert als groothandel in onder andere stalen schrijfpennen. En dames hij attendeert via een opvallende advertentie dat hij misdruk papier te koop heeft: het ideale materiaal om papillotten* van te maken.

Algemeen Handelsblad, 25 april 1872

Twintig jaar later is de winkel echt een kantoorboekhandel zoals wij die nu kennen. Rond december is er een ruim assortiment St. Nicolaas artikelen te koop. Zijn zoon Laurens Janzoon Koster probeert het ondertussen met iets heel nieuws waar hij het patent op heeft: plakletters.

Het nieuws van den dag, 9 februari 1883

Het nieuws van den dag, 3 december 1886

En de familie Koster slaat de leerzame jeugd niet over. Deze moet er snel bij zijn: slechts twee dagen complete schoolpakketten voor maar één gulden!

In 1898 bestaat het familiebedrijf vijftig jaar, maar een decennium later lijkt het voorbij.

* Een papillot is een stukje papier dat men gebruikt voor het maken van krullen in het haar.

De huidige zwarte zijgevel van het Koster-pand

Met mogelijk een restauratie van de gevelreclame

De huidige sporen ziijn dan weer duidelijk zichtbaar

De originele tekst aan de Oudebrugsteeg is qua opmaak vergelijkbaar met krantenadvertenties van toen. In diverse lettertypes staat in voornamelijk kapitalen geschilderd: in alle binnen- en buitenlandsche dag- en weekbladen worden alhier advertentiën geplaatst. Op het vlak tussen de ramen staat dan papier- en boekhandel. En waar nu rondvaart staat, is dan geschilderd dat Laurens Janzoon Koster de winkel runt. Het mag duidelijk zijn: de familie is niet bang om het te roepen!

Deze gevelreclame is een voorloper op de geschilderde advertentie-hype die eind negentiende eeuw door de stad stormt. De geretoucheerde foto's laten duidelijk een reden zien om daarom alle Koster-teksten te restaureren. Het benadrukt de monumentenstatus van het pand. En geeft de huidige Amsterdammer een goede smoes om ook deze buurt weer te bezoeken.

Een restauratie van de gevelereclame's benadrukt de monumentenstatus

De prent is daarvoor een duidelijke bron


> BURGWALLEN - NIEUWE ZIJDE

ELDERS IN DE STAD



Klik bij beschrijving op de link en wandel langs het beletterde verhaal.

historisch beeld en informatie: Stadsarchief Amsterdam; delpher.nl; Ons Amsterdam, een fascinerende selectie uit de jaargangen vanaf 1949; WHGA;
huidig beeld: GRRRFX
wijk: Burgwallen - Nieuwe Zijde