Nieuwendijk 131, hoek Oudebrugsteeg: KOSTER ROEPT HET ROND



De prent van kantoorboekhandel Koster uit 1877 vol met gevelreclame

De foto van het Rijksmonument uit 2024 vol weggemoffelde gevelreclame

In dit stukje binnenstad, dat je als Amsterdammer tegenwoordig maar al te graag overslaat, heeft honderdvijftig jaar geleden het hardwerkende familiebedrijf Koster een kantoorboekhandel. Op het zwarte plateau boven de ingang aan de Oudebrugsteeg zijn nog steeds beletterde sporen van hun onderneming zichtbaar.

Pa Hendrik Gustavus begint in de jaren vijftig van de negentiende eeuw op de Stilsteeg - dat is waar nu de Paleisstraat is - onder de naam H.G. Koster H.G.Zn. de kantoorboekhandel. Al snel neemt hij de boekhandel van P.B. van Waning Bolt over, hier aan de Nieuwendijk. Bij de lokale drukker laat hij reclame prenten maken met daarop het pand, inclusief de gevelreclame, groot afgebeeld. Zo zal de mogelijke klant de winkel zeker herkennen.

Naast kantoorboekhandel verdient Koster ook geld met andere verdiensten. Hij plaatst bijvoorbeeld voor derden advertenties in kranten: werk-, relatie- en woningzoekenden, woning aanbieders, tapperijen ter overname, verloren items en ga zo maar door. Geïnteresseerden sturen een brief naar de winkel, of komen langs voor verdere informatie. Door de tekst boven de deur aan de Oudebrugsteeg weet je waar je moet zijn.


Algemeen Handelsblad, 3 maart 1857

Algemeen Handelsblad, 25 oktober 1859

Algemeen Handelsblad, 13 maart 1865

Koster haalt ook oud papier en boeken bij je op en functioneert als groothandel in onder andere stalen schrijfpennen. Maar hij attendeert ook dames via een opvallende advertentie dat hij misdruk papier te koop heeft: het ideale materiaal om papillotten* van te maken.

Algemeen Handelsblad, 25 april 1872

Twintig jaar later is de winkel al meer een kantoorboekhandel zoals wij die nu kennen. Maar bijvoorbeeld rond december is er ook een ruim assortiment St. Nicolaas artikelen te koop. Ook probeert zoon Laurens Janzoon Koster het met iets nieuws waar hij het patent op heeft: plakletters.

Het nieuws van den dag, 9 februari 1883

Het nieuws van den dag, 3 december 1886

En de familie Koster slaat de jeugd niet over. Deze moet er wel snel bij zijn: slechts twee dagen complete schoolpakketten voor maar één gulden!

In 1898 bestaat het familiebedrijf vijftig jaar, maar een decennium later rond 1910 lijkt alles voorbij.


* Een papillot is een stukje papier dat men gebruikt voor het maken van krullen in het haar.



De huidige zwarte zijgevel aan de Oudebrugsteeg

De zijgevel aan de Oudebrugsteeg na een mogelijke restauratie

Met boven de deur dan de reclame in originele vorm

De sporen van de overgeverfde tekst aan de Oudebrugsteeg zijn qua opmaak vergelijkbaar met die van krantenadvertenties van toen. In diverse lettervormen staat er een dikke honderd jaar geleden in voornamelijk kapitalen geschilderd: in alle binnen- en buitenlandsche dag- en weekbladen worden alhier advertentiën geplaatst. Op het horizontale vlak tussen de ramen staat dan papier- en boekhandel. En waar je nu helemaal bovenaan rondvaart leest, staat dan geschilderd dat Laurens Janzoon Koster de winkel runt. Het mag duidelijk zijn: de familie was niet bang om rond te roepen!

Deze gevelreclame is een echte voorloper op de geschilderde advertentie-hype die eind negentiende eeuw door de stad stormt. De geretoucheerde voorbeelden laten duidelijk de reden zien om de Koster-teksten te restaureren. Het benadrukt ook de monumentenstatus van het pand. En geeft de huidige Amsterdammer straks een goede smoes om toch weer eens door deze buurt te lopen.


Een restauratie van de gevelereclame's benadrukt de monumentenstatus

De prent is daarvoor een duidelijke bron



verderop...

Nieuwendijk 126, hoek Kolksteeg: HET ZWARTE VLAK

WAAR ZIJN WANDWOORDEN?

WANDEL MET WANDWOORDEN!

HIP IN WANDWOORDEN

WAT ZIJN WANDWOORDEN

WIE IS WANDWOORDEN

facebookinstagram

historisch beeld en informatie: Stadsarchief Amsterdam; delpher.nl; Ons Amsterdam, een fascinerende selectie uit de jaargangen vanaf 1949; WHGA;
huidig beeld: GRRRFX
wijk: Burgwallen - Nieuwe Zijde