Prins Hendrikkade 120: TUBORG BIJ VAN DER VELDEN EN DEKZEIL VAN ZEILINGA

Midden vorige eeuw heeft het im- en export bedrijf van de familie H. van der Velden & Co hier, net naast het Scheepvaarthuis, haar magazijn. Het staat ruim geschilderd op displayborden aan de gevel, in een voor die dagen populaire reclameletter. Bovenop het dak pronken aan de torentjes de vlaggen van het Deense biermerk Tuborg. Van der Velden verzorgt het transport van diens en andermans goederen van en naar binnen- en buitenland. Tuborg lijkt snel de grootste klant voor de Van der Veldens. Want even later staat er op het dak de neonreclame van het merk, en zijn de woorden im- en export op de muur vervangen door Tuborg Beer.

Echter, lang houdt het biermerk het niet vol in deze stad gedomineerd door Heineken: nog geen tien jaar later is het pand eigendom van Furness Scheepvaart en Agentuur N.V.. En die is niet zo content met de gevelindeling en vraagt daarom in 1965 een vergunning aan voor een verbouwing van de gevel naar de huidige, kale vorm. Het hele pand krijgt dezelfde ramen, de torentjes verdwijnen en de pui op de begane grond wordt opengebroken voor een brede trap naar de receptie. Boven de doorgang staat in plastic letters: Furness.

Heel jammer voor deze gevel. Bovenstaande tekening is het originele ontwerp uit 1902, gemaakt door Gerrit Boon, een timmerman, aannemer, makelaar en architect. Zijn bedrijf zit in die dagen even verderop aan de Oude Waal 19. Bij dat pand zie je nog steeds de art nouveau-vorm, die ook deze ooit had. Boons opdrachtgever is de firma F. Zeilinga, al zeilmakerij sinds 1839. Vanwege de vele opdrachten voor grote transport zeilschepen en dekzeilen voor stoomboten in het Oostelijk Havengebied is hun werkruimte aan de Kromme Waal 20 rond de eeuwwisseling veel te klein. Zij hebben een ruimere werkplek nodig en vinden die hier.

De borden, waar later dus Velden & Co op staat, zijn aan de muur bevestigd door Zeilinga, met toen nog hun naam en waar er stijlvol op geschilderd. Ook hebben zij een ruim uithangbord, gebaseerd op hun huisstijl: groot een Z in rood met daaroverheen geschilderd hun handelswaar. Die vorm staat ook op onderstaande factuur voor dierentuin Artis, een van hun vaste opdrachtgevers, maar dan in een totaal andere markt: vlaggen.

En andere markten zijn hard nodig. Want in de jaren twintig zijn al veel scheepsbouwbedrijven, waar men meters dekzeil aan leverde, verhuisd van het Oosterdok, Entrepotdok en de Nieuwe Vaart aan de IJ-haven en Amsterdam-Noord. Men richt zich daarom op kleine, maar actieve markten, zoals eigenaren van zeilboten en jachten. Want op de plassen en meren rond de stad wordt in die dagen volop watersport bedreven én gekampeerd. Een goede reden om daar tenten en andere benodigdheden voor te maken.

In 1926 fuseert Zeilinga met Mackeno & Co en heet het bedrijf N.V. Verenigde Zeilmakerijen. Maar acht jaar later is het echt voorbij: Zeilinga en Mackeno & Co worden failliet verklaard.

Het blijft verbazen wat je toch allemaal te weten komt met het uitzoeken van wat letters op een pand!