Rokin 44 en Nes 11: EDELMETALEN UIT FRIESLAND
Het heeft een theatrale gevel, dit pand aan de Nes om de hoek van de Dam. Nu een hotel, in het begin van de vorige eeuw draait het hier om edelmetalen. Voor die tijd is dit het Grand Café Concert Victoria van Coenraad Mulder. Er speelt een orkest dat naast de sneltekenaar, ook de klaverhumorist en Mademoiselle Frou-Frou en haar danseuse excentrique begeleidt. Michiel Louis Solser staat als Philipje in zijn Revue Artistique meer dan duizend keer op dit podium. Zijn voorstelling begint laat en loopt door tot ver in de nacht. Eind negentiende eeuw is sowieso heel de Nes een plek van vermaak.
Begin twintigste eeuw heeft de Victoria haar glorie verloren en na faillissement wordt het pand verkocht aan een tabakshandelaar. Deze sloopt het geheel en zet er een bedrijfsruimte voor in de plaats. Heel even verandert die nog in een Music Hall, maar in 1911 koopt Drijfhout, handelaar in edelmetalen, het pand. Het buurpand neemt men er bij en het geheel - het loopt door tot aan de Pieter Jacobszdwarsstraat - wordt verbouwd naar een ontwerp van de Belgische architect Joseph Herman.
Maar wie of wat is die Drijfhout? Het heeft zijn oorspong in Friesland, in het Gaasterlandse dorpje Balk. Daar opent de jonge goudsmid Hans Halbes Drijfhout in 1827 zijn winkel. Kleinzoon Willem start daarnaast een fabriekje waar diverse bewerkingen die voorheen met de hand worden verricht, nu door machines worden uitgevoerd. In 1886 verhuist Willem alles naar Amsterdam. Verdere ontplooiing en uitbreiding is er onder andere met fabricage van zogenaamde halffabrikaten en bereiding en bewerking van edele metalen voor industrie en techniek. In 1902 vestigt hij het bedrijf aan het Rokin 44. In de art nouveau gevel van dit pand staat nu nog steeds de naam in het tegeltableau: H. Drijfhout & Zoon.
Ook dit pand is een ontwerp van architect Joseph Herman, gemaakt in opdracht van sanitairhandel Van Heemstede Obelt.
Voor Willem Drijfhout heeft het pand karakter en daarom geeft hij Herman de opdracht om zijn nieuwe onderkomen aan de Nes te moderniseren.
Het wordt een monumentale en symmetrische gevel uit zand- en hardsteen. Alles is in tegenstelling met het Rokin recht. De begane grond bestaat uit ruw gehakte blokken op een hoge gladde plint met links en rechts deuren, die net als de ramen, diep verstopt zijn in de muur.
Op de brede pilasters staat onderaan links het wapen van Gaasterland, rechts die van Amsterdam. Op het hoofdgestel met fries staan boven het kapiteel in reliëf de jaartallen 1827 en 1912. De vorm van deze cijfers zijn, net als de letters van H. Drijfhout & Zn, weer meer art nouveau. In de florale decoratie eronder staat op het lint het devies heb durf en zorg, daaronder is een gekroonde kelk met een ring afgebeeld. De gedecoreerde vrouwenkoppen symboliseren weelde en ijdelheid. Rechtsonder is het project voorzien van Joseph Herman zijn handtekening.
Van deze Joseph Herman bestaat geen boek over zijn oeuvre. Vóór 1883 verhuist hij uit Brussel - dat dan een art nouveau hype doormaakt - naar het rustieke Amsterdam. Hij wordt meteen lid van de architectuurgenootschap Architectura et Amicitia. Een ander pand van zijn hand is dat van glashandel Dykstra aan de Nieuwezijds Voorburgwal, gebouwd in 1909. In 1913 maakt hij het ontwerp van het grote zwembad Obelt in het IJ aan de Badhuisweg in Amsterdam Noord. De opdrachtgever daarvan is een bekende: sanitairhandel Van Heemstede Obelt. Het laatste ontwerp van Joseph Herman in Amsterdam is een villa op de Omval, dat is gebouwd in 1924, gesloopt in 1997.
Op amsterdamopdekaart.nl staat een compact overzicht van zijn werk.
Rijksmonumenten noemt de stijl van het pand aan de Nes traditionalisme. Op de plattegrond van Joseph Herman staat hoe groot de ruimte in het begin is. In de loop van de jaren breidt deze verder en verder uit. Daarvoor bouwt men bijvoorbeeld in 1952 de nu nog steeds aanwezige loopbrug over de Pieter Jacobszstraat naar nieuwbouw aan de overkant. De onderneming Drijfhout is dan al in handen van het Franse Comptoir Lyon Alemand. In het elegante boekje over het 125 jarig bestaan, staan ook foto's van het geconcentreerd werkend personeel. Het geeft een goed beeld van hoe groot de Drijfhout-ruimte is. Eind jaren tachtig verhuist de onderneming uit de binnenstad naar de Keienbergweg in Amsterdam Zuidoost, waar het onder de naam Cookson Drijfhout B.V. nu nog steeds is gevestigd.
Wat je toch allemaal te weten komt met het uitzoeken van wat letters boven een ingang. En tegels in een gevel.
> BURGWALLEN - OUDE ZIJDE
ELDERS IN DE STAD
Klik bij beschrijving op de link en wandel langs het beletterde verhaal.
huidig beeld: GRRRFX
wijk: Centrum, Burgwallen - Oude Zijde